مقایسه مفهوم و آثار بنای عقلا در حقوق ایران و فقه امامیه

« بنای عقلا » یکی از منابع مهم در بسیاری از مباحث فقهی و اصولی فقه امامیه می باشد و در صحنه حیات اجتماعی کاربرد و اهمیت فراوان دارد. دو نظریه کلیِ درون دینی ـ تـأیید « بنـاء عقـلا » توسط معصـوم? ـ و نظریه برون دینی ـ حجیتِ ذاتی «بناء عقلا» بما هم عقلا ـ بر مبحثِ حجیّتِ « بناء عقلا » حاکم می باشد. نظر به این که منشأ پیدایش « بناء عقلا » به عقلِ اضطراری می رسد، و ماهیت آن مبتنی بر « عقلاء بما هم عقلاء » به عنوان قضیه طبیعیه و فطرت اجتماعیِ عقلایی می باشد، حجیّتِ آن بر پایه ارتکاز و طبع عقلایی می باشد، و در واقع بیانگر حجیت ذاتیِ « بناء عقلا » می باشد. « بناء عقلا » پاسخِ طبیعی انسان به ضرورت های زندگی است، و در همه عالم به یک شکل انعکاس دارد. علتِ گستردگی، همه جایی و جهان شمولی بودنِ آن، اضطرار عقلا در زندگی اجتماعی می باشد. در همین راستا و با استعانت از « بناء عقلا » به عنوان یک مبنای حقوقی می توان پاسخگوی بسیاری از مسائل و موضوعات مستحدثه و نوظهور فقهی و حقوقی بود. واژگان کلیدی : بناء عقلا، حجّیت، رَدع، عدمِ رَدع، امضاء، مصلحت اجتماع، مسائل مستحدثه.